środa, 5 czerwca 2019

Co to jest zabytek? Część 3- zabytki archeologiczne

O tym co to jest zabytek dowiecie się w pierwszym poście z tego cyklu, który znajdziecie TUTAJ. Opisałam wtedy zabytki nieruchome. W części drugiej dowiedzieliście się czym są zabytki ruchome. Jeśli chcecie sobie przypomnieć, zapraszam Was TUTAJ. Dziś przyszła kolej na moje ukochane ZABYTKI ARCHEOLOGICZNE!
Kiedy udaje się oznakować stanowisko archeologiczne wpisane do Rejestru Zabytków Archeologicznych jestem przeszczęśliwa

Zabytki archeologiczne możemy, zgodnie z ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,  podzielić na 4 główne grupy:
a)pozostałości terenowe pradziejowego i historycznego osadnictwa,
b)cmentarzyska,
c)kurhany,
d)relikty działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej.

Postaram się pokrótce opowiedzieć o każdej grupie, ale i tym razem myślę, że najwięcej wyjaśnią zdjęcia. Jako, że jestem archeologiem, dla mnie wiele rzeczy jest oczywistych, dlatego, gdyby zdarzyło mi się "pójść na skróty", śmiało pytajcie- postaram się wyjaśnić nieścisłości.

Pozostałości terenowe pradziejowego i historycznego osadnictwa
To wszystkie ślady w terenie po osadnictwie- osady, domy, miasteczka, miasta, wsie. 
Mogą to być tzw. osady płaskie, czyli takie, których nie widać, kiedy staniemy np. na polu czy łące, gdzie taka osada się znajduje. Nie widzimy jej, ponieważ wszystkie pozostałości po ty, że kiedyś mieszkali tu ludzie, znajdują się pod powierzchnią, pod ziemią. Jest bardzo dużo znaków, które "pomagają" badaczom odnaleźć takie osady. Mogą to być osady obronne czy grodziska. To dawne siedliska ludzkie, które były na miejscach obronnych z natury lub ufortyfikowane przez samych mieszkańców- wałami, fosą, murami.
Jeśli zaś mówimy o osadnictwie historycznym, nie ma zgodności wśród badaczy. Część uznaje, że to osadnictwo od średniowiecznego po nawet początek XX w., inni uważają, że początków osadnictwa historycznego należy upatrywać w XIV/ XV w. Zdaje się, że powinniśmy osadnictwo historyczne rozumieć jako takie, o których informacje znajdujemy w źródłach pisanych. To wyjaśniałoby te rozbieżności. O jednej miejscowości pisano już w średniowieczu, o innej dużo później, a o nielicznych nawet w starożytności.
 Ruiny starożytnego miasta
 Grodzisko w Korytnicy
Stradów. Grodzisko z lotu ptaka jesienią
Grodzisko w Stradowie

Cmentarzyska
Tak dla odróżnienia od dzisiejszych cmentarzy, archeolodzy określają pozostałości po miejscach, gdzie ludzie chowali swoich zmarłych. Pochówki (groby) na cmentarzyskach mogą być szkieletowe (takie, gdzie archeolodzy znajdują szkielety) lub ciałopalne (takie, gdzie szczątki były palone, często odnajdywane z elementami stosu), jamowe (takie, gdzie szczątki zmarłego składano bezpośrednio do jamy, dołu w ziemi) lub popielnicowe (spalone szczątki wsypywano najpierw do tzw. popielnicy czyli urny i dopiero później taką popielnicę grzebano), płaskie (cmentarzyska, których nie widać na powierzchni) lub kurhanowe (pochówki znajdują się pod nasypem kurhanów). Czas użytkowania obejmował poszczególnych cmentarzysk był bardzo różny, dokładnie tak jak w przypadku współczesnych cmentarzy. Niekiedy archeolodzy znajdują dowody na użytkowanie cmentarzysk przez kilkaset lat. Zapytacie o ilość pochówków. Też była bardzo różna. Czasami na cmentarzysku jest tylko kilka grobów, na innych kilkanaście czy kilkadziesiąt, a na największych ich liczba dochodzi do ponad 4000 pochówków.












Kurhany
Najprościej mówiąc to kopce ziemne. Często rodzaj mogiły o stożkowatym lub zbliżonym do półkulistego kształcie. Pod nasypem zazwyczaj znajduje się komora grobowa z pochówkiem (szkieletowym lub ciałopalnym). Często w kurhanach archeolodzy znajdują elementy drewniane, drewniano-kamienne lub kamienne.
 












Relikty działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej
To chyba najszerszy krąg zabytków archeologicznych. Mamy tu na myśli wszystkie wytwory rąk ludzkich w przeszłości. Mogą to być narzędzia, figurki bóstw  czy ozdoby. W tej kategorii umieścić należy również malowidła naskalne czy tzw. sztukę użytkową- zwykłe rzeczy codziennego użytku, które np. fantazyjnie ozdobiono, przy czym ozdoba nie wpływała na wartość użytkową produktu.





18 komentarzy:

  1. Bardzo fajny pomysł na cykl, a Ty masz niezwykle ciekawą pracę. Dobrze dowiedzieć się czegoś więcej na ten temat.

    OdpowiedzUsuń
  2. Wiele fascynujących rzeczy jest jeszcze do odkrycia

    OdpowiedzUsuń
  3. Moim marzeniem jest dotrzeć do wszystkich większych miejsc, w których starożytne ruiny jeszcze przetrwały i pozwalają poznać choć częśc obrazów z przeszłości.

    OdpowiedzUsuń
  4. Niesamowita porcja wiedzy, dla laika to trudne do ogarnięcia, a Ty podajesz informacje w bardzo przystępnej formie.

    OdpowiedzUsuń
  5. Mój syn bardzo interesuje się historią, muszę mu podesłać link do Twojego wpisu :)

    OdpowiedzUsuń
  6. Uwielbiam takie historyczne ciekawostki.

    OdpowiedzUsuń
  7. Bardzo pomocny i interesujący artykuł

    OdpowiedzUsuń
  8. Ciekawe! Niesamowite co może kryć się pod naszymi stopami. Piękne zainteresowanie i fascynująca wiedza

    OdpowiedzUsuń
  9. Kiedyś chciałam być archeologiem, ale przerażało mnie wykopywanie kości;)

    OdpowiedzUsuń
  10. Czytamy ten cykl razem z synem, bardzo nam się podoba.

    OdpowiedzUsuń
  11. Niesamowite jest takie odkrywanie i poszukiwanie.
    Chyba każdy z nas kiedyś pragnął zostać archeologiem lub paleontologiem :) - ja zdecydowanie TAK!

    OdpowiedzUsuń
  12. Super, dużo nowych informacji dla mnie.

    OdpowiedzUsuń
  13. Ciekawy cykl, z którego można się sporo dowiedzieć.

    OdpowiedzUsuń
  14. Bardzo ciekawy wpis i bardzo ciekawa praca...fajnie jest robić coś co sprawia frajdę! Natalia

    OdpowiedzUsuń
  15. Świetny wpis.Taka lekcja historii i geografii w jwdnym :)

    OdpowiedzUsuń
  16. Przepiękne zdjęcia, jestem za większym formatem bo rzeczywiście jest na co popatrzeć :)

    OdpowiedzUsuń
  17. Miałam raz okazję zwiedzać wykopaliska. Przed budową centrum handlowego Port Łódź najpierw cały teren został oddany archeologom. Ja akurat miała praktyki w liceum i jako opiekun byłam z nimi właśnie na tej wycieczce. Super to wspominam :)

    OdpowiedzUsuń
  18. Zadziwiasz mnie. W Twoich postach czuć misje szerzenia wiedzy o zabytkach. Dziękuję, że przekazujesz ją w tak przystępny sposób.

    OdpowiedzUsuń